Cách Hà Nội khoảng 160 km, khu bản tồn thiên nhiên Pù Luông là nơi sinh sống của cộng đồng người dân tộc Thái, Mường. Theo tiếng Thái, Pù Luông có nghĩa là đỉnh cao nhất của làng. Pù Luông nằm phía tây bắc tỉnh Thanh Hóa, có diện tích 17.662 ha, gồm rừng rậm, suối thác lớn nhỏ, hang động và núi non xen lẫn những bản làng yên bình và ruộng bậc thang xanh rì mỗi mùa hè.
Đây là khu bảo tồn thiên nhiên nằm trên địa bàn huyện Bá Thước và Quan Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Pù Luông cách Hà Nội khoảng 4 tiếng di chuyển đường bộ. Phía bắc và đông bắc của Pù Luông giáp các huyện Mai Châu, Tân Lạc và Lạc Sơn của tỉnh Hòa Bình. Du khách có thể tới Pù Luông bằng xe máy, ôtô tự lái hoặc xe khách.
Từ Hà Nội đi theo hướng quốc lộ 6 qua Mai Châu, Hòa Bình rồi theo quốc lộ 15 C đến Co Lương, Đông Điểng là tới Pù Luông hoặc theo đường Hồ Chí Minh, qua Cúc Phương, rồi Cẩm Thủy sau đó theo hướng cửa khẩu quốc tế Na Mèo. Nếu từ TP Thanh Hóa, du khách cũng chạy đường mòn Hồ Chí Minh.
Hiện nay, nhiều điểm lưu trú bán combo gồm xe di chuyển khứ hồi Hà Nội - Pù Luông và phòng nghỉ giá từ 1.500.000VNĐ/người/đêm. Ngoài ra, khách đi theo nhóm có thể thuê xe riêng trọn gói hoặc đón ôtô khách giá 700.000VNĐ một người vé khứ hồi, xe chất lượng cao hơn giá khoảng 1.000.000 đồng.
Khi đến Pù Luông, du khách đến các điểm tham quan, các bản làng bằng xe máy, xe đạp hoặc trekking. Rất nhiều điểm lưu trú cung cấp những dịch vụ này kèm hướng dẫn viên.
Hiện homestay, nhà nghỉ, resort ở Pù Luông ngày một nhiều hơn nhưng vẫn đảm bảo cảnh quan môi trường khu bảo tồn thiên nhiên và phát triển du lịch sinh thái. Với người yêu thiên nhiên và thích tìm hiểu văn hóa bản địa, du khách có thể chọn nghỉ tại nhà dân, homestay nhà sàn bản Kho Mường, Kịt, Hiêu... giá từ 500.000/người/đêm.
Bên cạnh đó, du khách thích nghỉ dưỡng sang chảnh cũng có nhiều lựa chọn lưu trú tại các resort như Central Hills Pù Luông Resort... giá từ 500.000 đến hơn 1.500.000 đồng một đêm. Những nơi này có phòng nghỉ rộng rãi, bể bơi vô cực, tiểu cảnh xinh xắn, view ngắm lúa siêu đẹp... Do gắn với du lịch sinh thái, thường các resort không có tivi, điều hòa... tuy nhiên phòng ốc luôn sạch sẽ, thoáng mát, đủ tiện nghi cơ bản.
Nằm trên cung đường nối Mai Châu và Pù Luông, Son Bá Mười gồm ba bản vùng cao thuộc xã Lũng Cao, huyện Bá Thước. Với khí hậu ôn hòa quanh năm, nhiệt độ dao động chỉ từ 18–22°C, nơi đây mang đến bầu không khí mát lành và vô cùng dễ chịu.
Do vị trí khá biệt lập với thế giới bên ngoài, Son Bá Mười vẫn gìn giữ trọn vẹn những nét văn hóa truyền thống của người Thái cổ: từ những nếp nhà sàn mộc mạc cho đến tập tục sinh hoạt lâu đời của cư dân bản địa.
Băng qua những con dốc cao và cung đường khúc khuỷu, du khách khi đặt chân đến Son Bá Mười sẽ được đắm mình trong vẻ đẹp hùng vĩ của núi rừng, tận hưởng nhịp sống thanh bình và nguyên sơ – một trải nghiệm chậm rãi, tinh khiết mà khó nơi nào có được.
Đi sâu vào vùng lõi của Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, bản Hiêu hiện lên như một nét chấm phá tuyệt đẹp giữa núi rừng đại ngàn. Nơi đây nổi tiếng với thác Hiêu – dòng thác trong vắt, đổ xuống từng tầng bọt trắng, tạo nên những “bể tắm” tự nhiên độc đáo. Nước ở thác mát lạnh vào mùa hè, ấm áp vào mùa đông, mang lại cảm giác sảng khoái và thư giãn cho du khách. Ngoài việc tắm thác, bạn có thể dạo bước khám phá đồi cọ, ruộng bậc thang hay khu rừng nguyên sinh bao quanh bản làng.
Cách thác Hiêu khoảng 11 km là khu Làng Tôm và Suối Chàm – nơi nổi tiếng với những cọn nước khổng lồ và hoạt động chèo bè tre độc đáo. Trải nghiệm lênh đênh trên dòng nước trong xanh bằng chiếc bè kết từ tre nứa là một trong những hoạt động được yêu thích nhất. Mỗi chuyến chèo bè kéo dài khoảng 1 giờ, chở từ 8–14 người, với chi phí chỉ 50.000VNĐ/khách.
Ngoài những hoạt động kể trên, du khách còn có thể tham gia đi bộ đường dài, leo núi, đạp xe xuyên qua những cánh đồng lúa bậc thang, tắm suối, câu cá… hoặc đơn giản là đọc sách và tận hưởng bầu không khí trong lành, khoáng đạt của núi rừng Pù Luông.
Một trong những thử thách hấp dẫn nhất dành cho du khách yêu trekking chính là chinh phục đỉnh Pù Luông cao khoảng 1.700 m. Đường lên núi khá dốc và nhiều đoạn quanh co, hiểm trở, nhưng bù lại, cảnh quan mở ra từ đỉnh núi là một bức tranh thiên nhiên tuyệt mỹ. Mất khoảng 6 giờ leo trong điều kiện thời tiết thuận lợi để đặt chân đến đây. Du khách có thể dựng trại nghỉ qua đêm hoặc mang theo đồ ăn nhẹ để dừng chân trước khi trở về bản Đôn vào buổi chiều.
Khi trekking, bạn nên chuẩn bị đầy đủ trang phục dài, giày leo núi, mũ, thuốc chống muỗi và vắt, nước uống cùng một ít đồ ăn. Với những ai chưa có kinh nghiệm, nhiều khu nghỉ và đơn vị lữ hành tại Pù Luông cũng cung cấp tour leo núi trong ngày hoặc tour 2 ngày 1 đêm để đảm bảo an toàn và trải nghiệm trọn vẹn.
Bản Đôn là nơi sinh sống của cộng đồng người Thái với không gian yên bình và cảnh quan thiên nhiên còn nguyên sơ. Trong vài năm trở lại đây, bản Đôn trở thành điểm dừng chân yêu thích của du khách nhờ sự mộc mạc, thân thiện và những đặc sản địa phương hấp dẫn như măng rừng, vịt, lợn rừng, gà đồi, rau bí, ngọn su su…
Bản Kho Mường và hang Dơi cũng là hai điểm đến nổi bật mà du khách không nên bỏ lỡ khi đến Pù Luông. Con đường vào Kho Mường quanh co men theo vách núi, đôi lúc thót tim nhưng khi đến nơi, du khách sẽ được đền đáp bằng khung cảnh đẹp như tranh: những mái nhà sàn nằm giữa ruộng lúa, ngô trải dài tít tắp, được ôm trọn bởi dãy núi nhấp nhô.
Từ đầu bản, đi bộ dọc theo cánh đồng lúa là lối dẫn vào hang Dơi (hay hang Kho Mường). Hang động được hình thành từ khoảng 250 triệu năm trước, sở hữu những khối nhũ đá kỳ thú và là nơi trú ngụ của nhiều loài dơi. Càng đi sâu vào lòng hang, du khách càng cảm nhận rõ sự kỳ vĩ và tĩnh lặng của thiên nhiên.
Phố Đoàn là địa điểm tiếp theo không thể bỏ qua, đặc biệt vào những ngày chợ phiên diễn ra vào thứ Năm và Chủ Nhật hàng tuần. Tại đây, du khách có thể trải nghiệm phiên chợ vùng cao với những sản vật địa phương, đồ lưu niệm và đặc biệt là văn hóa trao đổi hàng hóa ngang giá trị – một nét đẹp truyền thống vẫn được gìn giữ đến ngày nay.